De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. In oktober wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Martijn Kersten. Hij behaalde in 2020 de Executive Master of Finance & Control aan Nyenrode. Hij is Analist Accounting & Reporting bij a.s.r. verzekeringen.

Orde in duurzaamheids-chaos

Maatschappelijke thema’s als de opkomst van de Black Lives Matter beweging en de energietransitie waarin we ons bevinden zorgen er voor dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) of duurzaam ondernemen steeds belangrijker wordt. Duurzame ondernemingen dienen met alle belanghebbenden rekening te houden. Hierbij moet er een balans gevonden worden tussen het behalen van winst, het milieu en sociaal-ethische kwesties. Consumenten en investeerders verlangen dat bedrijven duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan en dat zij rekening houden met klimaatverandering en inclusiviteit. Maar hoe beoordeel je of een bedrijf duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) echt belangrijk vindt en er ook naar handelt? Om dit als belanghebbende te kunnen beoordelen pleit ik voor een duurzaamheidsverklaring afgegeven door een onafhankelijke instantie. Hierbij doe ik een beroep op Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). In de accountantsverklaring zal standaard een duurzaamheidsbeoordeling meegenomen moeten worden.

De roep om een onafhankelijke beoordeling van duurzaamheid

Investeerders en consumenten kunnen grofweg op twee manieren beoordelen hoe duurzaam of verantwoord bedrijven zijn. Beide manieren brengen problemen met zich mee. Ten eerste, verschillende aspecten van duurzaamheid en verantwoord ondernemen worden beoordeeld in ranglijsten en indices. Een paar seconden googelen laat zien dat er tal van Nederlandse ranglijsten zijn zoals de ‘MVO Transparantiebenchmark’, de ‘Sustainable Brand Index’ en ‘De Inspirerende 40’, terwijl globaal gezien de Dow Jones Sustainability Index en de Thomson Reuters ESG score in het oog springen. Op het eerste gezicht is het goed dat er veel initiatieven zijn om duurzaamheid bij bedrijven in een score of ranking om te zetten. Echter, het gevolg is dat er voor veel bedrijven een ranglijst te vinden is waarop het goed scoort. Zij kunnen hun hoge score vervolgens misbruiken om te ‘bewijzen’ dat zij duurzaam of verantwoord bezig zijn. Naast dat dit geen eerlijk beeld over het bedrijf geeft, maakt ‘cherry picking’ het ook vrijwel onmogelijk om bedrijven met elkaar te vergelijken. Ten tweede, bedrijven kunnen in hun jaarverslag een hoofdstuk opnemen waarin hun duurzaamheidsresultaten of -initiatieven aan het licht worden gebracht. Op dit moment wordt dit echter niet apart beoordeeld door de accountant. Door het gebrek aan een aparte audit op dit onderwerp kunnen bedrijven ongefundeerde of onbewijsbare beweringen doen. Een uitspraak als ‘de CO2 uitstoot is afgelopen jaar met 30% verminderd’ klinkt geweldig, maar het zegt niks zo lang je de absolute getallen niet kent.

Het goede nieuws is dat er een oplossing is voor de bovengenoemde problemen. Hoe mooi zou het zijn als er één algemeen geaccepteerde verklaring is die jaarlijks voor elk bedrijf wordt opgesteld? Zo’n verklaring zorgt voor duidelijkheid. Bedrijven zullen beter met elkaar vergeleken kunnen worden doordat ze op dezelfde manier beoordeeld worden. Daarnaast beperkt het de mogelijkheid van bedrijven om een rooskleuriger beeld van zichzelf te schetsen. Zo wordt het zinloos om alleen indices te presenteren waarin zij goed scoren of om niet aantoonbare beweringen te doen in hun jaarverslag.

Een bredere blik van de accountant

De verklaring zal opgesteld moeten worden door een onafhankelijke partij. Ik zie deze rol weggelegd voor de accountant, die dit gedeelte als toevoeging op de reguliere accountantsverklaring zal moeten meenemen. Enerzijds, omdat zij dat het beste kunnen doordat ze de bedrijven door en door kennen en weten hoe ze in elkaar zitten. De accountant kan achterhalen of gemaakte beweringen echt kloppen. Anderzijds, omdat het hun taak is dit te doen. De taak van hen is namelijk om te beoordelen of bedrijven waarheidsgetrouwe informatie verschaffen en of ze toekomstbestendig zijn. Van oudsher is de controle vooral gericht op de financiële gegevens uit de balans en winst- en verliesrekening. Mijns inziens is de beoordeling van de toekomstbestendigheid en waarheidsgetrouwe informatie breder dan het gebied van geldstromen. Duurzaamheids- en MVO-vraagstukken kunnen namelijk een enorme impact hebben op bedrijven. Hierbij kan gedacht worden aan door de overheid opgelegde eisen waaraan voldaan zal moeten worden. Is een bedrijf dat nu succesvol is wel in staat om hun CO2-uitstoot te verminderen en hoe gaat men dat doen? Neem als voorbeeld een succesvol taxibedrijf met alleen dieselauto’s op de balans. De vraag is of zo’n bedrijf nog bestaansrecht heeft als er in de toekomst alleen nog maar elektrisch wordt of mag worden gereden. Dit soort vraagstukken zijn dusdanig belangrijk dat ik het als de taak van de accountant zie dit mee te nemen in hun beoordeling.

Natuurlijk is het mogelijk dat het nu ontbreekt aan expertise om duurzaamheid te beoordelen. Mijn reactie hierop is: zorg dat de expertise opgebouwd wordt of huur experts in die hier bij kunnen helpen. Net zoals de energietransitie hoeft dit niet van de een of de andere dag gerealiseerd te worden. Wellicht zal het een tijd duren om dit plan uit te voeren, daarom is het des te belangrijker om er snel mee te starten. Zodat we snel een duurzamere wereld kunnen creëren!

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.