De accountancysector is steeds in beweging door onder andere de opkomst van AI, CSRD en veranderende wet- en regelgeving. Dit maakt de sector mooi en uitdagend om in te werken. Eén ding is de afgelopen jaren niet veranderd en dat is het beroepsprofiel van accountants. Het huidige beroepsprofiel komt uit 2015 en is aan vernieuwing toe. Daarom publiceerde het Kernteam Herijking Beroepsprofiel van de NBA begin 2025 de Ontwerpverordening op de beroepsprofielen. Na de publicatie ontstond er echter veel discussie over een specifiek onderdeel: de tekenbevoegdheid van de AA-accountant. Moeten alle AA-accountants tekenbevoegd zijn, of juist niet?

Huidige situatie
In het huidige beroepsprofiel zijn er twee opleidingsroutes voor de AA-titel, namelijk AA-accountant met tekenbevoegdheid (AA-assurance) en zonder tekenbevoegdheid (AA-accountancy MKB). In de afgelopen jaren kozen veel studenten voor de AA-opleiding gericht op het MKB, dus zonder tekenbevoegdheid. Uit recente cijfers van het NBA blijkt dat in de jaren 2021 tot en met 2023 gemiddeld 6.000 AA-accountants zijn ingeschreven in het accountantsregister. In diezelfde jaren zijn gemiddeld 11.000 controleverklaringen per jaar afgegeven bij middelgrote ondernemingen waarvan gemiddeld 700 door AA-accountants die tekenbevoegd zijn. Hieruit blijkt dat de AA-accountants die tekenbevoegdheid zijn, hun bevoegdheid slechts beperkt benutten.

Nieuwe situatie
Bij het opstellen van het nieuwe beroepsprofiel heeft het NBA als doel de opleiding tot accountant aantrekkelijker, toegankelijker en toekomstbestendiger te maken. Voor de AA-opleiding vindt er in het nieuwe beroepsprofiel een grote wijziging plaats. De opleiding AA-assurance verdwijnt. In plaats daarvan komt er een post-master met een verdieping in assurance, die gevolgd kan worden na de AA-opleiding MKB. Dit houdt dus in dat AA-accountants in de basis worden opgeleid tot accountant zonder tekenbevoegdheid en daarna de optie hebben om alsnog hun tekenbevoegdheid te halen (1).

Ik ben blij om te zien dat in het nieuwe beroepsprofiel de AA-accountant zonder tekenbevoegdheid blijft bestaan. Ik ben namelijk voorstander van het behoud van AA-accountants zonder tekenbevoegdheid. Zij zijn van grote waarde voor kleine MKB-bedrijven. 

Argumenten voor tekenbevoegdheid
Organisaties zoals SRA en Novaa zijn het niet eens met het nieuwe beroepsprofiel en pleiten ervoor dat alle AA-accountants tekenbevoegd moeten zijn. Zij stellen dat een afgestudeerde AA-accountant over een volledige ‘gereedschapskist’ moet beschikken om het MKB optimaal te kunnen bedienen – inclusief het uitvoeren van wettelijke controles (2). 

Ik vind niet dat alle AA-accountants tekenbevoegd moeten zijn. Om als tekenbevoegde accountant in het accountantsregister te worden opgenomen, eist het CEA minimaal 1.500 praktijkuren op het gebied van assurance. In de praktijk blijkt dit bij veel kleinere MKB-kantoren niet haalbaar, omdat daar weinig of geen assurance-opdrachten worden uitgevoerd. Deze eis sluit dus niet goed aan bij de dagelijkse praktijk van veel AA-accountants en vormt daarnaast een extra belasting voor studenten.

De huidige AA-opleiding MKB biedt naar mijn mening al voldoende handvatten om als volwaardig professional aan de slag te gaan. Tijdens de praktijkopleiding is het namelijk verplicht om praktijkuren aan overige assurance-opdrachten te besteden – denk aan beoordelingsopdrachten of subsidiecontroles. Hierdoor doet de AA-accountant wel ervaring op met assurance werkzaamheden, al zij het in beperkte mate.

Vergrijzing en opvolging in de praktijk
Bij veel MKB-accountantskantoren zitten nu partners die AA-accountant met tekenbevoegdheid zijn. In de komende jaren zullen veel van deze ervaren professionals uitstromen. De Novaa vraagt zich af of de nieuwe generatie – veelal zonder tekenbevoegdheid – hen goed kan opvolgen (2). Beschikken zij over voldoende kennis en ervaring om de assurance praktijk binnen het MKB voort te zetten?

Ik ben van mening dat de toekomstige AA-accountants zonder tekenbevoegdheid voldoende kennis en kunde hebben om te kunnen voldoen aan de vraag naar assurance (niet zijnde wettelijke controles) vanuit het MKB. Tijdens de theoretische en praktijkopleiding komt assurance genoeg aan bod. De toekomstige AA-accountant zonder tekenbevoegdheid beschikt dus over een volledige ‘gereedschapskist’.

Toenemende vraag naar assurance
Volgens het SRA is er een grote behoefte aan betrouwbaarheid en assurance bij ondernemingen. Door een oplopend tekort aan accountants en het verdwijnen van generaties AA-accountants met tekenbevoegdheid bij kantoren komt de toegang tot volwaardige en betaalbare accountants in gevaar (3).

Het klopt dat er een toenemende vraag naar assurance is, terwijl het tekort aan accountants oploopt. Dit los je naar mijn mening niet op door de tekenbevoegdheid verplicht te maken voor alle accountants. Door de verplichting zou het voor toekomstige AA-accountants juist een extra drempel zijn door de hogere studiebelasting om te kiezen voor de opleiding. Daarnaast vind ik dat AA-accountants zonder tekenbevoegdheid ook een volwaardige accountant zijn. Daarom is een verplichting voor tekenbevoegdheid voor alle AA-accountants geen goed idee.

Keuzevrijheid behouden
Persoonlijk vind ik het nieuwe beroepsprofiel goed. De keuzevrijheid tussen AA-accountant met of zonder tekenbevoegdheid blijft bestaan. Studenten moeten zelf kunnen kiezen welke richting zij op willen, afhankelijk van hun interesses en het werkveld waarin zij actief zijn. 

Daarnaast brengt het traject tot tekenbevoegdheid aanzienlijke kosten en tijdsinvesteringen met zich mee, die niet voor elke student of werkgever haalbaar zijn. Zeker bij kleinere kantoren vormt dit een extra drempel. Door de keuzevrijheid bij de AA-opleiding blijft het beroep toegankelijker voor een brede groep studenten.

Tot slot
De NBA heeft in april 2025 de ontwerpverordening gepubliceerd, die op 16 juni 2025 tijdens de algemene ledenvergadering wordt voorgelegd ter vaststelling. Diverse partijen hebben inmiddels hun zienswijze ingediend. De meningen lopen uiteen. Ik ben benieuwd of de leden de verordening in de huidige vorm zullen aannemen, of dat er nog aanpassingen volgen. Ik hoop dat het nieuwe beroepsprofiel bijdraagt aan een aantrekkelijkere opleiding en dat het meer studenten weet te enthousiasmeren voor het accountantsberoep. Elke accountant telt!

Bronnen:

1) https://www.nba.nl/nieuws/2025/januari/herijking-beroepsprofiel-in-balans-met-de-toekomst/
https://www.nba.nl/nieuws/2025/april/publicatie-ontwerpverordening-op-de-beroepsprofielen-2025/

2) https://www.accountant.nl/discussie/opinie/2025/5/herziene-verordening-op-de-beroepsprofielen–een-stap-terug-voor-de-aa/

3) https://www.accountancyvanmorgen.nl/2025/03/11/sra-teleurgesteld-in-voorstel-herijking-beroepsprofiel/