Sinds het najaar van 2024 neem ik samen met mijn vriendin deel aan belijdeniscatechese. Dit doen wij in de Hervormde Kerk in Voorthuizen. Het is de voorbereiding op een openbare verklaring van mijn geloof. Ik ben zelf gelovig opgevoed door mijn ouders, maar daarnaast woonde ik ook met een accountant in huis. Nu ik mijzelf al bijna zes jaar in de controlepraktijk begeef, leer ik verbanden trekken tussen werk en geloof, al kunnen deze denkbeelden wel schuren.

Audit

In de controle heb ik geleerd om kritisch te zijn, zaken in twijfel te trekken en niet bang te zijn om door te vragen als het lastig is. Vanaf assistent-af-aan wordt al met de paplepel ingegoten dat je onderzoekend en sceptisch moet zijn. Zoals de controlebijbel spreekt:

“De accountant dient een controle met een professioneel-kritische instelling (PKI) te plannen en uit te voeren, waarbij hij er rekening mee houdt dat er omstandigheden kunnen bestaan die ertoe leiden dat de financiële overzichten een afwijking van materieel belang bevatten.” (COS 200:15)

Dit vond ik wel even wennen toen ik net achttien was. Wie ben ik om een controller – met al zijn of haar kwalificaties en werkervaring – in twijfel te trekken, het vuur aan de schenen te leggen, of om de suggestie te wekken dat er dingen fout zijn? Vooral wanneer een klant mijn komst echt zag als een verplichting vond ik dit heel lastig. Met enkel een VWO-diploma en een uurtarief dat niet bepaald laag was, kon ik dat soms moeilijk verantwoorden. Zowel naar de klant, als naar mijzelf. Toch is een professioneel kritische houding de basis van het accountantsberoep en heb ik daar zeker mijn weg in gevonden.

Geloof

Sinds afgelopen najaar ben ik ook bezig met catechese voor belijdenis. Door na te denken en in gesprek te gaan over het belijden van mijn geloof, wordt het heel persoonlijk. Het gaat verder dan het geloof uit mijn opvoedingwaarbij ik vanzelf mijn analytische denkwijze meeneem. Alleen het geloof benaderen met een audit-bril, dat kan niet.

Graag zou ik het geloof volledig willen snappen, antwoord krijgen op vragen en gewoon zeker weten dat het klopt. Dat is nou net wat geloven níet is. Het geloof kent geen controle-informatie en er is al helemaal geen 95% zekerheid te verkrijgen. Geloven is namelijk alles wat we niet zien:

“Geloof is de zekerheid dat alles waarop we hopen werkelijkheid wordt, het overtuigt ons van de waarheid van wat we niet zien.” (Hebreeën 11:1 NBV21)

Rust

Zelf worstel ik met deze tegenstelling. Gesprekken met gemeenteleden – maar ook collega’s – helpen hierbij: de perspectieven en persoonlijke verhalen van anderen dragen bij aan mijn eigen begrip. Ik heb geleerd dat je ook kunt ‘geloven dat het klopt’, iets wat ik niet in een controledossier kan opschrijven. Hier heb ik vandaag de dag moeite mee, maar het is ook een worsteling uit de tijd van Jezus. Thomas had ook moeite met geloven en wilde eerst de wonden van Jezus zien na Zijn opstanding.

“En daarna richtte Hij zich tot Tomas: ‘Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen, en leg je hand in mijn zij. […] Jezus zei tegen hem: ‘Omdat je Me gezien hebt, geloof je. Gelukkig zijn zij die niet zien en toch geloven.’” (Johannes 20:27-29 NBV21)

Deze tekst baart mij soms zorgen, maar geeft vooral rust. Door vraagtekens te zetten wordt mijn overtuiging groter en dieper, maar het geloof kan je niet volledig snappen. Gelukkig hoeft dat ook niet, je mag gewoon geloven.

De Les

Voor de controlepraktijk is de les misschien lastiger te duiden, maar het helpt om het controleren in perspectief te plaatsen. Je controleert niet om maar te zeuren, of om de letter van de RJ te volgen. Je controleert voor de gebruiker van de jaarrekening. Wanneer je een moeilijke vraag stelt aan een klant of iets in twijfel trekt, mag je bedenken dat wij het kritische werk doen, zodat de gebruiker kan geloven dat het klopt.